Musul Sorunu

Musul Sorunu
"Musul Sorunu" yeni kurulan Cumhuriyetin ilk sorunlarından biridir. Bu sorun Türkiye ile Birleşik Krallık arasındaki Musul İlinin anlaşmazlığa varması ile oluşmuştur. Mezopotamya seferleri sırasında, General Marshall Birleşik Krallığın "Every effort was to be made to score as heavily as possible on the Tigris before the whistle blew." yani "Her şey bitmeden önce Dicle üzerine yapılabildiği kadar ağır bir darbe yapılmalıdır" emrini dinleyerek Musul'u Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan üç gün sonra işgâl etti (30 Ekim 1918).[33] 1920'de, Türkiye Cumhuriyeti'ni birleştirmeye ve korumaya çalışan Misak-ı Milliye, bir süre sonra Musul'un tarihi ve kültürel Türkiye'ye ait olduğunu açıkladı. Buna rağmen İngiltere bu sorunda daha ileri durumdaydı ve bu alan ile olan ilgilerini hala devam ettirmekteydiler. İngilizlere karşı çıkan Irak ayaklanması, RAF Irak Komutanı tarafından 1920 yazında bastırıldı. Büyük olasılıkla bir İngiliz bakış açısına göre, Mustafa Kemal kendi tarafındaki istikrarını ve güvenini sağlarsa, tahminen Musul Sorununu da hallederek buraya sızacaktır ve yöresel Türk halk da ona katılacaktır. Nitekim, bir asi ve muhalif bir Müslüman ulus Hindistan kapılarına kadar büyüyebilirdi. 1923'de, Mustafa Kemal uluslararası bir hakem kararı ile Musul sınırının düzeltilmesi hakkında GNA'yı iknâ etmeye çalıştı; ancak biraz daha bekleyerek Türkiye'nin gelişmesini sağlayacaktı. Araya yapılan sınır düzeni kısa zaman içerisinde iki taraf halkını da rahatsız etmeye başladı. Daha sonra Türkiye'nin sınırlarının bölgedeki fosil yakıt rezervlerinin bittiği yerde başlamasına karar verildi; Ancak Mustafa Kemel Atatürk bu sınır düzenini istemedi. [34] Bunun üzerine İngiltere Dışişleri Bakanlığı, Musul bölgesinde önemli fosil yakıt rezervlerinin olmadığını açıkladı. 23 Ocak 1923'de, Lord Curzon bölgedeki rezervlerin varsayımdan ileri bir şey olmadığını söyledi.[35] Buna rağmen, Armstrong'a göre "İngiltere enerji istiyordu. Musul ve Kürtler buradaki anahtardı."[36]